دستورالعمل تأسیس و فعالیت گروه خدمات بازار سرمایه

در اجرای بند (۲) ماده‌ (۷) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذر ماه ۱۳۸۴، این دستورالعمل به‌منظور تعیین چگونگی تأسیس و فعالیت «گروه خدمات بازار سرمایه» که از مصادیق شرکت‌های هلدینگ (مادر) موضوع بند (۲۲) مادۀ (۱) قانون مذکور محسوب می‌شود و در دستورالعمل شناسایی و ثبت نهادهای مالی فعال در بازار اوراق بهادار نزد سازمان مصوب مورخ ۱۳۹۰/۰۸/۲۱ هیئت‌ مدیرۀ سازمان بورس و اوراق بهادار تعریف شده است، به شرح ذیل به تصویب هیئت ‌مدیرۀ سازمان بورس و اوراق بهادار رسید.

 ماده یک

اصطلاحات و واژه‌های تعریف شده در مادۀ یک قانون بازار اوراق بهادار و قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به همان معانی در این مصوبه به‌کار می‌روند. واژه‌های دیگر بکار رفته به شرح زیر تعریف می‌شوند:
الف) آیین‌نامه اجرایی قانون بازار اوراق بهادار: منظور آیین‌نامۀ اجرایی قانون بازار اوراق بهادار مصوب ۱۳۸۶/۰۴/۰۳ هیئت وزیران است.

[private]

ب) شخص وابسته: شخص وابسته به هر شخص حقیقی و حقوقی به شرح زیر است: 
۱. شخص وابسته به هر شخص حقیقی عبارت است از همسر و اقرباء نسبی درجۀ اول از طبقۀ اول آن شخص و هر شخص حقوقی که تحت نفوذ قابل ملاحظه، کنترل یا کنترل مشترک شخص حقیقی مورد نظر باشد. 
۲. شخص وابسته به هر شخص حقوقی عبارت است از شخص وابسته به واحد تجاری که در استانداردهای حسابداری ملی ایران، تعریف شده‌است. 
ج) قانون بازار اوراق بهادار: منظور قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذر ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی است.
د) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید: منظور قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، به‌منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی، مصوب آذر ۱۳۸۸ مجلس شورای اسلامی است. 
ه) کنترل: عبارت از توانایی راهبری سیاست‌های مالی و عملیاتی یک شخص حقوقی به منظور کسب منافع از فعالیت های آن است. معیارهای توانایی کنترل براساس استانداردهای حسابداری ملی تعیین می شود.
و) گروه خدمات بازار سرمایه: از مصادیق شرکت هلدینگ (مادر) است که با سرمایه گذاری در سهام، سهم الشرکه یا واحدهای سرمایه گذاری سایر نهادهای مالی به تنهایی یا به همراه اشخاص تحت کنترل خود، در واحد سرمایه پذیر نفوذ قابل ملاحظه یافته یا کنترل آن واحد را بدست آورد.
ز) متقاضی: شخصی است که با رعایت شرایط مندرج در این دستورالعمل، درخواست دریافت مجوز تأسیس «گروه خدمات بازار سرمایه» را به سازمان ارائه داده است.
ح) نفوذ قابل ملاحظه: عبارت از توانایی مشارکت در تصمیم گیری های مربوط به سیاست های مالی و عملیاتی واحد تجاری ولی نه در حد کنترل سیاست های مزبور است. نفوذ قابل ملاحظه معمولاً از طریق انتخاب حداقل یک عضو هیئت مدیره (یا سایر ارکان اداره کنندۀ مشابه) صورت می گیرد اما ممکن است از روابط یا قراردادهای دیگر ناشی شود که به واحد سرمایه گذار اجازۀ مشارکت مؤثر در سرمایه گذاری رابه تشخیص سازمان می دهد.

 فصل یک – اشخاص مکلف به دریافت مجوز تأسیس یا فعالیت

ماده دو

تأسیس هر نوع شخص حقوقی که در نام خود از سه کلمۀ ” گروه”، “خدمات” و “بازار سرمایه” توأماً به طور متصل یا به طور منفصل استفاده نماید یا تغییر نام یک شخص حقوقی تأسیس شده به نامی که در آن از سه کلمه مذکور به طور متصل یا منفصل استفاده شود، منوط به دریافت مجوزهای مربوطه از سازمان است و آن شخص باید ضمن احراز شرایط مذکور در این دستورالعمل، تقاضای ثبت خود را به عنوان نهاد مالی «گروه خدمات بازار سرمایه» که از مصادیق شرکت‌های هلدینگ (مادر) موضوع بند (۲۲) ماده (۱) قانون بازار اوراق بهادار است، به سازمان ارائه دهد. همچنین تصدی به فعالیت «گروه خدمات بازار سرمایه» ( که در بند ۵ مادۀ ۱ این دستورالعمل تعریف شده است) به موجب بند «ث» ماده ۳۶ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور و بند ۱ مادۀ ۴۹ قانون بازار اوراق بهادار ، مستلزم اخذ مجوز فعالیت از سازمان است و سازمان، اشخاصی را که بدون دریافت مجوز لازم، مبادرت به این فعالیت نمایند، به موجب مادۀ ۵۲ قانون بازار اوراق بهادار تحت پیگرد قانونی قرار می دهد.

 فصل دو – شرایط اعطای مجوزهای تأسیس و فعالیت

ماده سه

متقاضی باید دارای شرایط زیر باشد:
الف) حداقل کنترل دو شخصیت حقوقی مستقل را در اختیار داشته باشد؛
ب) اشخاص حقوقی مذکور در بند فوق، دارای مجوز فعالیت معتبر نهاد مالی به غیر از صندوق سرمایه¬گذاری باشند؛
ج) یکی از نهادهای مالی موضوع بند (ب)، حداقل دارای سابقۀ ۳ دورۀ مالی فعالیت مستمر در زمینۀ ارائۀ خدمات بازار سرمایه و دارای عملکرد قابل قبول بر اساس معیارهای اعلام شده توسط معاونت نظارت بر نهادهای مالی و تأیید ریاست سازمان باشد؛
د) مؤسسین و سهامداران براساس اطلاعات و مدارک در اختیار سازمان، پیشینۀ کیفری یا محکومیت قطعی انضباطی مؤثر نداشته باشند.

تبصره

در صورتی که متقاضی، نهاد مالی دارای حداقل یک مجوز فعالیت دیگر شامل سبدگردانی، مشاور سرمایه گذاری یا پردازش اطلاعات مالی باشد و عملکرد قابل قبولی در زمینه های مزبور، بر اساس معیارهای تعیین شده به پیشنهاد معاونت نظارت بر نهادهای مالی و تأیید ریاست سازمان، داشته باشد، ملزم به رعایت بند (الف) این ماده نیست. در این صورت و با احراز سایر شرایط لازم، امکان اعطای موافقت اصولی تأسیس گروه خدمات بازار سرمایه و موافقت اصولی تأسیس یک نهاد مالی سرمایه پذیر وجود خواهد داشت، لکن متقاضی یکسال فرصت خواهد داشت تا شرکت های مزبور را به بهره برداری برساند و در غیر اینصورت مجوزهای صادره تمدید نخواهد شد و صدور مجدد مجوزهای مربوطه، منوط به طی مجدد فرآیند مذکور خواهد بود.

ماده چهار

متقاضی باید سهام کنترلی خود در نهادهای مالی موضوع بند (ب) ماده ۳ این دستورالعمل را به شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» منتقل نماید.

ماده پنج

حداقل سرمایۀ لازم برای تأسیس شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه»، ۲۰۰ میلیارد ریال است که حداقل ۳۵ درصد از این میزان، باید در زمان تأسیس تأمین و تأدیه شود.

تبصره یک

سرمایۀ تعهد شدۀ شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» باید حداکثر ظرف مدت یک سال از تاریخ اخذ مجوز فعالیت تأدیه شود.

تبصره دو

امکان تأمین سرمایۀ لازم برای شرکت به‌صورت آوردۀ غیرنقد نیز وجود دارد. در صورتی‌ که قسمتی از سرمایۀ شرکت به صورت غیرنقد تأمین شود، سرمایۀ غیر نقد باید با رعایت ترکیب دارایی های مذکور در ماده ۱۱ این دستورالعمل باشد و براساس گزارش هیئت سه نفره ای از کارشناسان رسمی دادگستری با معرفی کانون کارشناسان رسمی دادگستری و درمورد هر طبقه از دارایی ها ارزیابی و تقویم گردد.

تبصره سه

دارایی های نامشهود، قابل احتساب در سرمایۀ شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» نخواهد بود.

تبصره چهار

تا زمان تأدیۀ حداقل مبلغ سرمایه مطابق این دستورالعمل، مجوز تأسیس یا تملک نهاد مالی جدید برای شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» صادر نخواهد شد، همچنین مجوز فعالیت نهادهای مالی سرمایه پذیر شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» نیز تمدید نخواهد شد.

ماده شش

شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» در قالب سهامی خاص تأسیس می‌شود. تبدیل قالب حقوقی شرکت از سهامی خاص به سهامی عام پس از گذشت حداقل دو دورۀ مالی از شروع فعالیت شرکت و با رعایت مقررات مربوطه، امکان‌پذیر خواهد بود.

ماده هفت

درصورتی که یک نهاد مالی به‌عنوان شرکت سرمایه پذیر «گروه خدمات بازار سرمایه»، برای یک موضوع فعالیت خاص وجود داشته باشد یا تأسیس شود، سایر شرکت‌های سرمایه پذیر آن نمی‌توانند هم‌زمان همان مجوز فعالیت را دارا باشند.

ماده هشت

شرکت‌های سرمایه پذیر شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» نمی‌توانند بصورت مستقیم یا غیرمستقیم سهامدار آن باشند.

ماده نه

شرکت‌های «گروه خدمات بازار سرمایه» و سهامداران آن نمی‌توانند بصورت مستقیم یا غیرمستقیم در یک شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» دیگر سرمایه گذاری نمایند.

ماده ده

در صورتی که شرکت‌ «گروه خدمات بازار سرمایه» بصورت مستقیم و غیر مستقیم حداکثر تا میزان ۱۰ درصد از سهام یک شرکت کارگزاری را مالک باشد، محدودیت های مذکور در مواد ۸ و ۹ درنظر گرفته نخواهد شد.

ماده یازده

در هر زمان حداقل ۸۰ درصد از دارایی‌های شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» باید به سرمایه گذاری در نهادهای مالی اختصاص یابد.

تبصره

مابقی دارایی های شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» باید در راستای موضوع فعالیت شرکت بکار گرفته شود.

ماده دوازده

نام پیشنهادی شرکت باید متضمن عنوان «گروه خدمات بازار سرمایه» و مناسب بوده و با نام های ثبت شدۀ دیگر مشابه نباشد و به گونه ای گمراه کننده انتخاب نشده باشد.

ماده سیزده

اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» و شرکت های سرمایه پذیر ملزم به رعایت شرایط زیر هستند:
الف) اعضای حقیقی یا نمایندگان حقیقی اعضای حقوقی هیئت مدیرۀ شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» می توانند حداکثر در دو شرکت سرمایه پذیر در گروه به عنوان عضو هیئت مدیره انتخاب شوند.
ب) در هر شرکت سرمایه پذیر تنها یک عضو هیئت مدیره می تواند از اعضای هیئت مدیرۀ شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» انتخاب شود.
ج) اعضای حقیقی و نمایندگان حقیقی اعضای حقوقی هیئت مدیره شرکت های سرمایه پذیر به استثنای بند (الف) صرفاً می توانند در یک شرکت سرمایه پذیر دیگر در همان گروه به عنوان عضو هیئت مدیره انتخاب شوند.
د) مدیرعامل هر شرکت سرمایه پذیر نمی‌تواند در هیچ یک از دیگر شرکت‌های «گروه خدمات بازار سرمایه» و سرمایه پذیر، عضو هیئت مدیره باشد.

تبصره

در صورت عدم رعایت هر یک از بندهای مذکور، شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» نمی تواند نهاد مالی جدیدی را تاسیس یا تملک کند، همچنین مجوز فعالیت نهادهای مالی سرمایه پذیر شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» نیز تمدید نخواهد شد.

ماده چهارده

برای دریافت مجوز تأسیس شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه»، متقاضی باید حسب مورد فرم ها و مدارک مورد نیاز، طبق نظر سازمان که توسط معاونت نظارت بر نهادهای مالی اعلام می شود، را جهت بررسی ارائه نماید.

تبصره یک

ظرف مدت ۳۰ روز کاری پس از تکمیل مدارک و اطلاعات موضوع این ماده، تقاضای مجوز تأسیس شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه »، توسط سازمان رسیدگی شده و در صورت احراز شرایط، حسب مورد به تشخیص سازمان، مجوز تأسیس شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» صادر میشود.

تبصره دو

نام پیشنهادی شرکت جهت تأسیس باید دربرگیرندۀ عنوان «گروه خدمات بازار سرمایه» باشد و با نام‌های ثبت شدۀ دیگر مشابه نبوده و گمراه کننده انتخاب نشده باشد؛

ماده پانزده

پس از ابلاغ مجوز تأسیس شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» متقاضی شش ماه مهلت خواهد داشت تا با احراز شرایط اعلامی و تکمیل مدارک طبق موافقت اصولی، شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» را به صورت یک شرکت سهامی خاص تأسیس و موارد لازم را در مرجع ثبت شرکت‌ها ثبت و مدارک مربوطه را به سازمان تسلیم نماید؛ در غیر این‌صورت، مجوز تأسیس صادره خود به خود لغو می¬شود.

تبصره

مدارک مذکور در این ماده توسط معاونت نظارت بر نهادهای مالی به متقاضی اعلام می شود.

ماده شانزده

حداکثر ۲۰ روز کاری پس از تاریخ انتشار آگهی تأسیس در روزنامۀ رسمی، متقاضی باید مدارک زیر را به سازمان ارائه نماید تا درصورتی‌که شرایط مندرج در مجوز تأسیس، رعایت شده باشد، به عنوان شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه»نزد سازمان به ثبت رسد و برای دریافت مجوز فعالیت اقدام نماید:
الف)اساسنامۀ ثبت شدۀ شرکت نزد مرجع ثبت شرکت ها؛
ب) تصویر آگهی مشخصات مدیران و صاحبان امضای مجاز شرکت و حدود اختیارات آنها در روزنامه رسمی کشور؛
ج) نام ثبت شده، تاریخ ثبت، محل ثبت و شمارۀ ثبت نزد مرجع ثبت شرکت‌ها؛
د) مبلغ سرمایۀ ثبت شده، فهرست شرکا و میزان سرمایۀ پرداخت شده و تعهد شدۀ هریک؛

تبصره

در صورت احراز شرایط و ظرف حداکثر ۳۰ روز پس از تکمیل مدارک و اطلاعات مربوطه مجوز فعالیت شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» صادر می¬گردد.

 فصل سه – سایر الزامات

ماده هفده

شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» باید به صورت مستمر کنترل حداقل دو نهاد مالی دارای مجوز از سازمان به غیر از صندوق های سرمایه گذاری را در اختیار داشته باشد.

ماده هجده

هرگونه تغییر در ترکیب سهامداران شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» مشتمل بر مالکیت متقاضی خرید سهام به همراه اشخاص وابسته باید به تأیید سازمان برسد.

ماده نوزده

شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» موظف است ضمن در نظر گرفتن تمهیدات لازم برای ایجاد کنترل‌های داخلی، نسبت به ایجاد کمیتۀ حسابرسی اقدام نماید. تشکیل کمیتۀ حسابرسی و ساختار آن باید در اساسنامۀ شرکت ذکر شود.

 فصل چهار – نظارت و بازرسی

ماده بیست

سازمان میتواند به صورت ادواری یا در مواقع لزوم، مدارک و هرگونه مستندات شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» و هر گونه اماکن متعلق به شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» یا تحت اختیار یا کنترل وی را با اهداف زیر مورد بازرسی قرار دهد یا ارائۀ اطلاعات، مدارک و گزارشهایی را از گروه خدمات بازار سرمایه درخواست کند:
الف) اطمینان از تهیه و نگهداری اسناد، مدارک، گزارشها و دفاتر مالی مطابق قوانین و مقررات؛
ب) اطمینان از حفظ شرایط تعیین شده برای تأسیس و فعالیت شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه»؛
ج) بررسی تخلفات و جرائم احتمالی شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه»؛
د) تهیه‌گزارش‌ها، اسناد و مدارک برای سایر نهادهای ذیصلاح.

تبصره

شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه»موظف است تمامی اطلاعات، اسناد، مدارک و گزارشهای مورد درخواست را در موعد مقرر در اختیار سازمان قرار دهد و به تمامی سؤالات نمایندگان سازمان پاسخ داده و امکان بازرسی از دفاتر، مدارک و اماکن مورد نظر را برای بازرسین سازمان بدون فوت وقت فراهم آورد.

ماده بیست و یک

شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» باید بازرس قانونی و حسابرس خود را از بین مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان انتخاب کند و قرارداد خود با وی را به گونهای تنظیم کند که بازرس یا حسابرس، رعایت قوانین و مقررات از جمله این دستورالعمل و آیین نامه های داخلی شرکت را بررسی و در مورد آنها در گزارش سالانه خود اظهارنظر نماید. هزینه این رسیدگی بر عهده شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» است و در قرارداد مربوطه پیشبینی میشود.

ماده بیست و دو

در صورت درخواست سازمان برای تهیه گزارش ویژه حسابرسی از شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» مطابق ماده ۲۹ قانون بازار اوراق بهادار، شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» باید علاوه بر ارائه اطلاعات، اسناد و مدارک لازم برای تهیه این گزارش، هزینه های تهیه گزارش مذکور را بپردازد.

 فصل پنج – ضمانت های اجرا

ماده بیست و سه

به تخلف شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» از مفاد این دستورالعمل رسیدگی شده و در صورت احراز تخلف، مرجع رسیدگی کننده متناسباً یک یا چند مورد از تنبیهات زیر را در نظر میگیرد:
الف) تذکر کتبی به شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» با درج در پرونده؛
ب) محدود کردن فعالیت شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» حداکثر تا یک سال؛
ج) تعلیق مجوز فعالیت شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» حداکثر تا یک سال؛
د) لغو مجوز فعالیت شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه»؛
ه) جریمه‌ی نقدی شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» مطابق آیین‌نامۀ اجرایی مادۀ ۱۴ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید.

تبصره یک

در صورتی که تخلف ناشی از فعل یا ترک فعل مدیر یا مدیران یا سایر کارکنان شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» باشد، مرجع رسیدگی به تخلفات شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه»، علاوه بر تنبیهات مقرر در این ماده برای شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه»، مدیر یا هر یک از کارکنان متخلف را حسب مورد به یکی از تنبیهات انضباطی زیر محکوم میکند: 
الف) اخطار کتبی با درج در پرونده؛
ب) محرومیت از فعالیت در شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» و نهادهای مالی حداکثر تا دو سال؛
ج) سلب صلاحیت از ادامه تصدی سمت مدیریت در شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه»مربوطه حداکثر تا دو سال؛
د) محرومیت از تصدی سمت در تمام یا برخی از بورسها، بازارهای خارج از بورس، کانونها و نهادهای مالی حداکثر تا دوسال؛
ه) محرومیت از استفاده از گواهینامۀ حرفه‌ای صادره توسط سازمان به مدت حداکثر تا دو سال؛ 
و) جریمه نقدی مطابق آیین نامۀ اجرایی مادۀ ۱۴ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید.

تبصره دو

مرجع رسیدگی به تخلفات می‌تواند به منظور پیشگیری از تکرار تخلف یا گسترش دامنۀ‌ آن، اعاده‌‌ وضعیت به قبل از انجام تخلف یا رفع اثرات تخلف انجام شده، شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» را ملزم به موارد زیر نماید: 
الف) اصلاح یا تقویت نظام کنترل‌های داخلی؛ 
ب) اصلاح رویه‌ها و آیین‌نامه‌های داخلی؛
ج) تأمین، تکمیل و آموزش نیروی انسانی در بخش‌ها و زمینه‌های خاص؛
د) منع شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» از گسترش کمی و یا جغرافیایی فعالیت‌ها تا زمان احراز شرایطی خاص؛
مرجع رسیدگی همچنین می‌تواند برای انجام موارد موضوع این تبصره، مهلت تعیین کرده و رفع تعلیق از تمام یا بخشی از فعالیت‌ها یا رفع محدودیت از فعالیت‌های شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» را منوط به اجرای آن‌ها در مهلت مقرر نماید. در صورت عدم اجرای موارد تعیین شده در این تبصره در مهلت مقرر، مرجع رسیدگی می‌تواند تنبیهات مذکور در این ماده را اعمال کند.

تبصره سه

اعمال تنبیهات موضوع این ماده مانع از مجازاتهایی که در قوانین در صورت ارتکاب جرم پیشبینی شده یا مانع از جبران خساراتی که در اثر ارتکاب تخلفات یا جرایم به مشتری یا سایر اشخاص وارد شده، نخواهد شد.

 فصل شش – سایر موارد

ماده بیست و چهار

شرکت «گروه خدمات بازار سرمایه» ملزم است هر ساله مبلغی تحت عنوان حق نظارت سازمان بر شرکت را به سازمان پرداخت نماید. این مبلغ به پیشنهاد سازمان توسط شورای عالی بورس و اوراق بهادار تعیین می‌گردد.

ماده بیست و پنج

مفاد این دستورالعمل باید در اساسنامه نمونه شرکت‌های «گروه خدمات بازار سرمایه» درج شود.

 مؤخره

این دستورالعمل در ۲۵ ماده و ۱۵ تبصره در تاریخ ۱۳۹۶/۰۴/۲۱ به تصویب هیأت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید و از تاریخ ابلاغ لازمالاجرا می‌باشد.

[/private]