دستورالعمل الزامات افشای اطلاعات و تصویت معاملات اشخاص وابسته ناشران بورسی و فرابورسی

در راستای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران، پیشگیری از وقوع تخلفات و نیز ساماندهی و توسعه بازار شفاف و منصفانه اوراق بهادار طبق بندهای ۸، ۱۱ و ۱۸ ماده ۷ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (مصوب آذرماه ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی) این دستورالعمل در تاریخ ۱۳۹۰/۱۰/۰۳ در ۱۳ ماده و ۵ تبصره به تصویب هیئت مدیره‌ی سازمان بورس و اوراق بهادار رسید. رعایت مفاد این دستورالعمل، از تاریخ ابلاغ آن، برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس الزامی است.

 ماده یک

اصطلاحات و واژه‌های تعریف‌شده در ماده‌ یک دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان و همچنین بند ۶ استاندارد حسابداری لازم‌الاجرا شماره ۱۲، بجز دامنه تعریف “اشخاص وابسته” که به شرح زیر تکمیل شده‌ است، با همان مفاهیم در ضوابط حاضر به‌کار رفته‌اند:

بند یک

ناشر : منظور ناشر پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران می‌باشد.

[private]

بند دو

اشخاص وابسته: اشخاص وابسته عبارتند از:
۱.اشخاص وابسته ذکر شده در بند ۶ استاندارد حسابداری شماره ۱۲،
۲.اشخاصی که حداقل ۱۰% از سهام ناشر را به‌طور مستقیم و غیر مستقیم در اختیار دارند،

۳.شرکتی که مدیران فعلی آن، در ۲ سال اخیر عضو هیئت‌مدیره یا مدیرعامل ناشر بوده‌اند،

۴.شرکتی که مدیران ۲ سال اخیر آن در حال حاضر عضو هیئت‌مدیره یا مدیرعامل ناشر باشند،

۵.اشخاص دارای روابط خاص با ناشر، مانند تعاونی‌ کارکنان، صندوق های بازنشستگی و … (اعم از آنکه توسط ناشر کنترل شوند یا خیر) و همچنین شرکتهای تحت کنترل آن ها،

۶.مشارکت خاص مربوط به اشخاص کنترل‌کننده یا دارای نفوذ قابل ملاحظه در ناشر،

۷.مدیران ارشد اجرایی همانند معاونان مدیرعامل، مدیران اجرایی ناشر مانند مدیرمالی، مدیر پروژه‌ها، مدیر منابع‌انسانی،

۸.هر مشتری و یا هر تأمین‌کننده مواد اولیه ناشر که بر تصمیم‌گیری مدیران نفوذ داشته‌باشد و یا تصمیمات آنها تحت نفوذ ناشر باشد و بتواند تصمیمات پیرامون معاملات را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین در صورتیکه حداقل ۳۰% از درآمد عملیاتی ناشر در طی دوره، از یک مشتری کسب گردد و یا حداقل ۳۰% از خرید ناشر در طی دوره از یک تامین‌کننده مواد اولیه انجام گردد، مشمول این تعریف خواهد شد.

تبصره

منظور از مدیران در این دستورالعمل، مدیر عامل و اعضای هیئت مدیره ناشر می‌باشد.

 ماده دو

ناشر مکلف است علاوه بر رعایت الزامات مقرر در استاندارد حسابداری شماره ۱۲ با عنوان “افشای اطلاعات اشخاص وابسته”، مفاد این مقررات را رعایت نماید.

 ماده سه

معاملات بااهمیت با اشخاص وابسته باید به تفکیک هر گروه معامله و با شرح مناسب به ترتیبی که در ماده ۴ این دستورالعمل ذکر شده است افشا شود و از عبارات کلی دریافت، پرداخت، خرید، فروش و اجاره استفاده نشود.

تبصره یک

خرید و فروش دارائی های ثابت باید به تفکیک هر معامله افشا شود.

تبصره دو

دریافت ها و پرداخت هایی که در جهت تأمین مالی واحد گزارشگر و یا شخص وابسته انجام می‌شود (شامل اصل و فرع)، جزء معاملات با اشخاص وابسته محسوب خواهد شد و می‌بایست در یادداشت‌های توضیحی صورت‌های مالی افشا شود. ضمنا دریافتها و پرداختهای دوره جاری که مربوط به معاملات انجام گرفته در دوره‌های قبل می‌باشد و همچنین، تعدیلات انجام شده در دوره جاری مربوط به آنها (از قبیل هزینه ‌مطالبات مشکوک‌الوصول در نظر گرفته شده طی دوره) با ذکر دلایل تعدیلات، می‌بایست افشا گردد.

 ماده چهار

حداقل اطلاعاتی که در مورد اشخاص وابسته و معاملات آنها باید افشا شود به شرح زیر است:

– نوع وابستگی شخص وابسته با ناشر،
– مبلغ و موضوع معاملات انجام شده طی دوره به تفکیک هر شخص وابسته،

– مانده حسابهای فیمابین، نحوه تسویه و نرخ سود تضمین شده (حتی اگر معامله‌ای در طی دوره با شخص وابسته مزبور انجام نشده‌باشد.)

– ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول مربوط به مانده حساب های فیمابین،

– هزینه مطالبات سوخت شده و مشکوک‌الوصول طی دوره ناشی از معاملات با اشخاص وابسته،

– میزان بازپرداخت یا دریافت اقساط وامهای مرتبط با اشخاص وابسته،
– انتقال منابع و تعهدات (دارایی ها و بدهی‌ها) بین اشخاص وابسته،
– جزئیات هرگونه تضمین ارائه شده توسط ناشر به نفع هریک از اشخاص وابسته و بالعکس،

– تعهدات سرمایه‌ای ناشر به اشخاص وابسته (یا به سایرین، از طرف اشخاص وابسته) و بالعکس،

– نحوه تعیین قیمت (نظریه کارشناس رسمی، استعلام بها، برگزاری مناقصه یا مزایده و …) و ارزش منصفانه معاملات،

– سود (زیان) ناشی از معاملات با اشخاص وابسته به تفکیک معاملات انجام شده با هر یک،
– اقلام مقایسه‌ای سال قبل، شامل مانده حساب، سود (زیان) معامله.

 ماده پنج

افشای اطلاعات اشخاص وابسته باید به تفکیک برای هریک از طبقات زیر انجام شود:
– شرکت مادر یا سهامدار کنترل کننده،
– اشخاص‌دارای‌کنترل ‌مشترک یا نفوذ قابل ‌ملاحظه ‌بر ناشر،
– شرکت های همگروه یا تحت کنترل واحد،
– واحدهای تجاری فرعی،
– واحدهای تجاری وابسته،
– مشارکت های خاص،
– اعضای هیئت‌مدیره و مدیران ارشد اجرایی ناشر،
– سایر اشخاص وابسته

 ماده شش

اطلاعات مربوط به اشخاص وابسته، حداقل باید مطابق با جداول پیوست به همراه صورت های مالی سالانه و میان‌دوره‌ای افشا گردد. ناشر مکلف است در صورت درخواست سازمان، اطلاعات و اسناد لازم را ارسال نماید.

 ماده هفت

در اجرای ماده ۱۲۹ اصلاحیه قانون تجارت، اعضاء هیئت مدیره و مدیرعامل ناشر و همچنین مؤسسات و شرکت‌هایی که اعضای هیئت مدیره و یا مدیرعامل ناشر شریک یا عضو هیئت مدیره و یا مدیرعامل آنها باشند نمی توانند بدون اجازه هیئت مدیره در معاملاتی که با ناشر یا به حساب ناشر می شود به طور مستقیم یا غیرمستقیم (به شرح مذکور در تبصره این ماده) طرف معامله واقع و یا سهیم شوند.

تبصره

معامله اشخاص ذیل با ناشر از نظر مقررات این دستورالعمل، معامله مدیر ذینفع بصورت غیر مستقیم تلقی شده و مشمول مفاد این ماده خواهد بود:

یک- اشخاص حقوقی تحت کنترل (به مفهوم مذکور در استانداردهای حسابداری لازم‌الاجرا) اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل ناشر.

دو- اشخاص حقوقی تحت کنترل (به مفهوم مذکور در استانداردهای حسابداری لازم‌الاجرا) مؤسسات و شرکت هایی که اعضای هیئت مدیره و یا مدیر عامل ناشر، شریک یا عضو هیئت مدیره یا مدیر عامل آنها می‌باشند.

سه- همسر، فرزندان و همسران آنان، پدر، مادر، برادر و خواهر اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل ناشر و همچنین اشخاصی که اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل ناشر به عناوینی از قبیل قیم یا وصی متولی امور آنها است.

 ماده هشت

معاملات با اشخاص وابسته موضوع ماده ۱۲۹ اصلاحیه قانون تجارت، باید به تصویب هیئت‌مدیره برسد و در جلسۀ تصمیم‌گیری و تصویب در هیئت‌مدیره، مدیر ذینفع، حق رأی ندارد. ناشر باید ترتیبی اتخاذ نماید که اطلاعات لازم از قبیل مبلغ معامله و مبنای تعیین آن، نظریه کارشناس رسمی، استعلام بها، برگزاری مناقصه یا مزایده یا روش‌های مشابه، قیمت منصفانه، مشخصات کامل موضوع قرارداد، مشخصات کامل طرف قرارداد و نوع وابستگی آن با ناشر، منافع مستقیم یا غیرمستقیم مدیر ذینفع و سمت وی در شخص طرف معامله و سایر اطلاعات ضروری برای تصمیم‌گیری مناسب در اختیار هیئت‌مدیره قرار گیرد. در این راستا، مدیر ذینفع نیز مکلف است اطلاعات لازم درخصوص نوع وابستگی و درصد مالکیت مستقیم و غیرمستقیم در طرفین معامله را جهت تصمیم گیری مناسب در اختیار هیئت-مدیره قرار دهد.

 ماده نه

هیئت مدیره ناشر در هنگام تصمیم گیری در خصوص معاملات با اشخاص وابسته باید منافع یکسان سهامداران ناشر را بر هر امر دیگری مقدم داشته و فقط در صورت متعارف و منصفانه بودن معامله، انجام چنین معامله‌ای را تصویب نماید والا متخلف محسوب می گردد.

 ماده ده

در مورد معاملات مشمول ماده ۱۲۹ اصلاحیه قانون تجارت، هیئت مدیره مکلف است بلافاصله بازرس ناشر را از معامله ای که اجازه آن داده شده است بطور کتبی مطلع نماید و همچنین گزارش روشنی از آن حاوی کلیه شرایط معامله به اولین مجمع عمومی عادی صاحبان سهام بدهد و بازرس نیز مکلف است ضمن گزارش خاصی حاوی جزئیات معامله که بصورت جداگانه و مشخص قرائت می‌شود، نظر خود را درباره چنین معامله ای به همان مجمع تقدیم نماید.

تبصره

اتخاذ تصمیم نسبت به معامله مذکور باید جدا از سایر موضوعات دستور جلسه مجمع عمومی صورت گیرد و مدیر ذینفع در معامله در مجمع عمومی عادی هنگام اخذ تصمیم نسبت به معامله مذکور حق رأی ندارد و این موضوع باید توسط هیئت رئیسه مجمع کنترل و در صورت جلسه قید گردد.

 ماده یازده

در صورت انجام معاملات موضوع ماده ۱۲۹ اصلاحیه قانون تجارت، چنانچه ارزش موضوع معامله معادل یا بیش از پنج درصد دارایی ناشر مطابق آخرین صورت های مالی حسابرسی شده باشد:

یک- ناشر مکلف است پس از انعقاد معامله فوراً حداکثر ظرف ۴۸ ساعت اطلاعات زیر را افشا نماید:

موضوع معامله، مبلغ معامله، قیمت منصفانه معامله، طرفین معامله، تاریخ انجام معامله، میزان سهام مدیرعامل یا عضو هیت مدیره ی ذینفع به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در اشخاص طرف معامله.

دو – ناشر مکلف است پیش از انعقاد قرارداد، نظر کمیته حسابرسی را در خصوص شرایط معامله و منصفانه بودن آن، دریافت کند.

سه – سهامدارانی که حداقل پنج درصد از سرمایه ناشر را در اختیار دارند می توانند درصورت ارائه مستندات کافی حاکی از نقض قوانین، مقررات، مفاد اساسنامه یا استانداردهای لازم‌الاجرا یا غیر منصفانه بودن معامله، از سازمان تقاضا نمایند تا از طریق انجام حسابرسی ویژه به هزینه متقاضی، نسبت به بررسی موضوع و ارسال آن حسب مورد به مرجع ذیصلاح اقدام نماید.

 ماده دوازده

در صورت طرح دعوی از سوی هر شخص حقیقی یا حقوقی علیه ناشر، مدیر یا مدیر عامل آن در مراجع قضایی یا هیئت داوری موضوع ماده ۳۷ قانون بازار، پس از ارائه تأییدیه های طرح دعوی در هریک از مراجع مذکور توسط خواهان، سازمان می تواند اطلاعات، اسناد و مدارک مرتبط با پرونده را به تشخیص خود از هریک از اشخاص تحت نظارت دریافت و در اختیار مقام رسیدگی کننده قرار دهد.

 ماده سیزده

در صورتی که ارزش معاملات با سایر اشخاص وابسته -به غیر از اشخاص موضوع ماده ۱۲۹ اصلاحیه قانون تجارت – معادل یا بیش از پنج درصد دارایی ناشر مطابق آخرین صورت های مالی حسابرسی شده باشد، مقررات حاکم بر معاملات مشول ماده ۱۲۹ که در این دستورالعمل آمده، بر معاملات با سایر اشخاص وابسته نیز حاکم خواهد بود.

 پیوست – یادداشت شماره X اطلاعات مربوط به اشخاص وابسته

X- 1: معاملات با اشخاص وابسته در طی سال، به شرح زیر است:                                   “ارقام به میلیون ریال”

	نام شخص وابسته	نوع وابستگی۱	سال ۲×۱۳						سال ۱×۱۳
			موضوع معامله	آیا مشمول مفاد ماده۱۲۹ ق.ت‌می‌باشد؟	نحوه‌تعیین قیمت‌۲	مبلغ معامله۳	سود(زیان) ناخالص‌معامله	مانده طلب‌(بدهی)	مبلغ معامله	سود(زیان) معامله	مانده طلب(بدهی)
شرکت مادر/ سهامدارکنترل ‌کننده
اشخاص‌دارای‌کنترل ‌مشترک یا نفوذ قابل ‌ملاحظه‌برشرکت
شرکتهای همگروه/ تحت کنترل واحد
واحدهای تجاری فرعی
واحدهای تجاری وابسته
مشارکتهای خاص
اعضای هیئت‌مدیره و مدیران ارشد اجرایی
سایر اشخاص وابسته

۱:  تمام انواع وابستگی باید ذکر شود. بعبارت دیگر، در صورتیکه طرف معامله، هم شرکت وابستۀ شرکت است و هم یکی از اعضای هیئت‌مدیره که ۵ درصد از سهام آن را در اختیار دارد هر دو باید افشا و در جدول ارائه گردد.

۲: مانند قیمت بازار یا قیمت‌گذاری توسط کارشناس‌رسمی یا هیئت‌مدیره.

۳:  در صورت وجود تفاوت با اهمیت بین شرایط معاملات با اشخاص وابسته و شرایط حاکم بر معاملات حقیقی، موارد افتراق باید افشا شود.

۴: تصویب معاملات فوق باید با رعایت مقررات دستورالعمل صورت پذیرد.

X- 2:   مانده حساب اشخاص وابسته‌ای که طی سال، معامله‌ای با آنها انجام نشده، به شرح زیر است:

نام شخص وابسته	نوع وابستگی	سال ۲×۱۳			سال ۱×۱۳
		(دریافت) پرداخت	تعدیلات (هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول و …)	مانده طلب (بدهی)	مانده طلب (بدهی)۱
			××× ۲

۱: ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول پایان سال مالی ۱×۱۳ بابت طلب از شخص مزبور بالغ بر …….. میلیون‌ریال می‌باشد که به دلیل ……………. تعدیل گردیده‌است.

۲: طلب مزبور به دلیل ……………. تعدیل گردیده‌است.

[/private]