بررسی دلایل قائلین به حرمت ذاتی غنا

 دلایل قایلین به حرمت ذاتی غنا

١- قرآن کریم
هر چند در قرآن، واژه «غنا موضوع حکم شرعی قرار نگرفته، اما عناوینی در آن به کار رفته است که بر اساس روایات تفسیری، بر غنا تطبیق شده اند:
آیه اول
…. فاجتنبوا الی جت من الأوتی وأجتنبوا قول الور».(۱)
« پس، از پلیدیها که بتها هستند دوری کرده و از گفتار باطل اجتناب ورزید.
در تفسیر این آیه، روایات متعددی – که برخی مدعی تواتر آن هستند (۲) – آمده است که «قول الزور» را بر «غنا، تطبیق نموده اند. برخی از این روایات به شرح ذیل
می باشد:

روایت اول: زید شجام می گوید: «از امام صادق ع درباره آیه شریفه: وقالجیبوا من الأوانی واجیبوا قول الرویه سؤال نمودم، امام فرمود: مراد ازوالی من الأوثانیه ، شطرنج و مراد از قول الوره ، غنا می باشد.(۱)
سند روایت، صحیح می باشد؛ چون تمامی افرادش امامی و موثق می باشند.

روایت دوم: ابابصیر می گوید: «از امام صادق علی در زمینه تفسیر آیه: وفاجتنبوا البرج من الأوانی والجیبوا قول الوره سؤال کردم، امام فرمود: مراد از آن غنامی باشد. (۲)
سند روایت به جهت سهل بن زیاد، تمام نمی باشد مگر این که کثرت روایت کردن شخصیتی نظیر کلینی از سهل بن زیاد را دلیل توثیق او بدانیم که در این صورت روایت، معتبر خواهد بود گرچه سهل بن زیاد مورد تضعیف نجاشی و شیخ طوسی قرار گرفته است.

کیفیت استدلال: وجود صیغه امر، واجتنبوا قول الوره که ظهور در حرمت دارد؛ به انضمام روایات تفسیری آن که «قول الزور» را بر غنا تطبیق نموده اند، دلالت بر حرمت غنا می کند.

به عبارت دیگر، براساس مفاد آیه مذکور، اجتناب از قول الزور واجب است (کبری) وغنا از مصادیق قول الزور است (صغری)، پس اجتناب از غنا لازم است (نتیجه).
اشکال مهم
شیخ انصاری ذیل است:
در دلالت آیه بر حرمت غنا اشکالی نموده که خلاصه اش به شرح

شیخ انصاری ذیل است:

در دلالت آیه بر حرمت غنا اشکالی نموده که خلاصه اش به شرح:

غنا از مقوله کیفیت صوت و کلام است اعم از این که محتوای صوت، کلام حق باشد یا باطل، در حالی که در این آیه، غنا از مقوله کلام (قول الزور) شمرده شده است؛ بنابراین، آیه شامل غنای مصطلح نمی شود. از طرفی، غنای محرم، بر اساس این آیه شریفه، مختص غنایی خواهد بود که مشتمل بر کلام باطل باشد.(۱)

پاسخ اشکال

در برابر این اشکال، برخی از بزرگان از جمله خود شیخ در صدد پاسخ بر آمده اند؛ اما قبل از این که پاسخ آنان را بیان کنیم، تذکار این نکته را ضروری می دانیم که اشکال یاد شده در مکاسب شیخ ا و دیگر کتابهای فقهی، نسبت به آیه لهو الحدیث نیز – که بعد از آیه قول الزور بیان می گردد . مطرح گردیده است؛ از این رو، پاسخهای داده شده نسبت به اشکال مذکور در کلام شیخ و دیگر فقها، شامل هر دو آیه (آیه لهو الحدیث و آیه قول الزور) خواهد بود.

شیخ انصاری و بعد از طرح اشکال و ذکر مؤیداتی برای آن می فرماید: و «پس انصاف این است که این اخبار دلالت بر نفس حرمت کیفیت نمی نماید مگر از حیث اشعار لهو الحدیث به این که لهو به صورت مطلق و با اطلاقی که دارد مبغوض خداوند تعالی است و همچنین است زؤر به معنای باطل که آن نیز اطلاق داشته و اعه است از اینکه کلام باطل باشد یا کیفیت صوتی که عارض بر کلام میگردد و بنابر این که زور و لهو الحدیث اطلاق داشته باشند اگر چه این دو به زور و لهو الحدیث – در کیفیت کلام متحقق شوند نه در نفس آن؛ مثل هنگامی که در کلام حق، تغئی شود؛

۱ – الکافی: ۶/ ۴۳۵/ح ۲: محمد بن یحیى عن احمد بن محمد عن محمد بن خالد والحسین ابن سعید جمیعا عن النضر بن سوید عن درست عن زید الشتام قال: سألت ابا عبدالله عن قول الله (عز وجل): واجتنبوا البرج من الأوانی واجتنبوا قول الزوره فقال: الرجس من الاوثان : الشطرنج وقول الزور: الغناء.

۲ – الکافی: ۶/ ۴۳۱ / ۱: عده من اصحابنا عن سهل بن زیاد عن یحیى بن المبارک عن عبدالله بن جبله عن سماعه بن مهران عن ابی بصیر قال: سألت ابا عبدالله طال عن قول الله عزوجل واجتنبوا الوجت من الأوانی واجتنبوا قول الزوره قال: الغناء.

١. المکاسب: ۱/ ۲۸۶ – ۲۸۷: وقد یخدش فی الاستدلال بهذه الروایات بظهور الطائفه الاولی ہل الثانیه فی أن الغناء من مقوله الکلام لتفسیر «قول الزور» به ویؤیده ما فی بعض الاخبار من ان من قول الزور ان تقول الذی یفتی: احسنت … فیختص الفناء المحرم بما کان مشتملا على الکلام الباطل فلا تدل على حرمه نفس الکیفیه ولو لم یکن فی کلام باطل.

قرآن یا دعا یا مرثیه، باز هم حکم حرمت جریان خواهد یافت. و خلاصه آن که هر صوتی که به خودی خود و با قطع نظر از کلامی که به وسیله این صوت ابراز گردیده لهو و باطل شمرده شود، حرام خواهد بود».(۱)

۳- اپلیکیشن جامع نی نوازی

۴- حامد امجدیان

نینوایان