اوراق رهنی از منظر فقهی
اوراق رهنی از منظر فقهی
اکثر تسهیلات اعطایی از طرف بانکهای بدون ربا قابل تبدیل به اوراق بهادار میباشند لکن از این میان تسهیلات فروش اقساطی و اجاره به شرط تملیک به دلایل زیر از اولویت برخوردارند. این تسهیلات دارای بازدهی ثابت و معین هستند و برای افراد ریسک گریز و برای تبدیل کردن داراییهای بانکی به اوراق بهادار شروع مناسبی به حساب میآیند. در این تسهیلات یا دارایی تا پرداخت آخرین اجاره بها در مالکیت بانک میماند یا بانک میتواند معادل آن را به عنوان رهن دریافت نماید، بنابراین، این تسهیلات از کمترین ریسک برخوردارند. این تسهیلات دارای زمان بندی کاملا معلوم بوده بانکها میتوانند متناسب با شرایط بازار، بستههای مناسب تسهیلات را از جهت سررسید انتخاب و به بازار عرضه کنند. بر این اساس در ادامه مدلهای عملیاتی تبدیل به اوراق بهادار کردن این تسهیلات را بررسی میکنیم.
[private]
- اوراق رهنی (مرابحه یا فروش اقساطی)
در این روش، بانکی که منابع خود را به صورت مرابحه (فروش اقساطی) به دولت، بنگاهها و خانوارها واگذار کرده و در قبال تسهیلات اعطایی رهن گرفته است، میتواند با تبدیل به اوراق بهادار کردن مطالبات حاصل از تسهیلات مرابحه، منابع خود را تجدید کند.
برای مثال یک بانکی واحدهای داراییهایی را احداث یا خریداری کرده و به صورت فروش اقساطی در اختیار خانوارهایی گذاشته و به صورت مرتب اقساط ماهانه آنها را دریافت میکند، حال میبیند اگر این داراییها (مطالبات) را تبدیل به پول نقد کند دوباره می تواند تسهیلات جدیدی را در اختیار خانوارها قرار دهد، برای این منظور با مراجعه به امین و تاسیس شرکت واسط از او میخواهد که به اندازه داراییهای مذکور، اوراق بهادار رهنی مرابحه منتشر کرده از آن طریق داراییها (مطالبات) را به سرمایهگذاران (خریداران اوراق) منتقل کند.
واسط با مطالعه پیشنهاد و تنظیم امیدنامه وتایید آن توسط موسسه رتبه بندی اعتبار و پس ازگرفتن مجوزهای لازم از بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار، اقدام به انتشار اوراق رهنی مرابحه کرده از طریق شرکت تامین سرمایه به مردم واگذار میکند، سپس با وجوه جمعآوری شده به وکالت از طرف صاحبان اوراق داراییهای مذکور(مطالبات) را از بانک خریداری میکند و به وکالت از طرف صاحبان اوراق جانشین بانک در قرارداد فروش اقساطی میشود و از آن پس اقساط را از طریق شرکت تامین سرمایه جمعآوری کرده بین صاحبان اوراق تقسیم میکند.
- اوراق رهنی (اجاره به شرط تملیک(
گاهی یک بانک داراییهای زیادی را به قرارداد اجاره به شرط تملیک به اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار کرده و به صورت ماهانه یا فصلی اجاره بهای آنها را دریافت میکند، با استفاده از اوراق بهادار اجاره به شرط تملیک می توان این داراییها را نقد کرد و دوباره در طرحهای مختلف به کار گرفت.
برای مثال یک بانکی واحدهای مسکونی زیادی را احداث یا خریداری کرده و به صورت قرارداد اجاره به شرط تملیک در اختیار خانوارهایی گذاشته و به صورت مرتب اجاره بهای ماهانه آنها را دریافت میکند، حال میبیند اگر این دارایی های با بازده را تبدیل به پول نقد کند دوباره می تواند واحدهای مسکونی جدیدی را احداث کرده و در اختیار خانوارهای جدیدی قرار دهد، برای این منظور با مراجعه به امین و تاسیس شرکت واسط از او میخواهد که به اندازه داراییهای مذکور، اوراق بهادار اجاره به شرط تملیک منتشر کرده از آن طریق داراییها را به سرمایهگذاران (خریداران اوراق) منتقل کند. واسط با مطالعه پیشنهاد و تنظیم امیدنامه وتایید آن توسط موسسه رتبه بندی اعتبار و پس ازگرفتن مجوزهای لازم از بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار، اقدام به انتشار اوراق بهادار اجاره به شرط تملیک کرده از طریق شرکت تامین سرمایه به مردم واگذار میکند، سپس با وجوه جمعآوری شده به وکالت از طرف صاحبان اوراق داراییهای مذکور را از بانک خریداری میکند و به وکالت از طرف صاحبان اوراق جانشین بانک در قرارداد اجاره به شرط تملیک میشود و از آن پس اجاره بهاها را از طریق شرکت تامین سرمایه جمعآوری کرده بین صاحبان اوراق تقسیم میکند.
نظر کمیته کمیته فقهی
با بررسی ابعاد فقهی اوراق رهنی مرابحه و اجاره به شرط تملیک که در واقع از مصادیق اوراق اجاره و مرابحه هستند، انتشار آنها را بارعایت جوانب احتیاطی اقتصادی مجاز دانست.
[/private]
دیدگاه‌ها